......έχε το νου σου στο παιδί. (6o)

Η Αξιολόγηση του Παιδικού  Ιχνογραφήματος                                                 (α'  μέρος)

Γιατί τα παιδιά ζωγραφίζουν;

Τα παιδιά ζωγραφίζουν µέσω της µνήµης, της φαντασίας και της πραγµατικότητας. Τα σχέδια από µνήµης βασίζονται σε ό,τι θυµούνται τα παιδιά. Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να ζωγραφίσουν κάτι, κάνοντας χρήση µόνο της φαντασίας τους. Μπορεί να χρειάζονται ένα σχέδιο που απαιτεί συµπλήρωση ή ολοκλήρωση. Το αν και κατά πόσο ένα παιδί χρησιµοποιεί τη φαντασία του στη ζωγραφική επηρεάζεται και από αναπτυξιακούς παράγοντες. Για παράδειγµα, τα µικρά παιδιά ασχολούνται λιγότερο µε την ακριβή απόδοση και περισσότερο µε το τι φαντάζονται. Φυσικά τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας (συνήθως όχι της προσχολικής ηλικίας) ζωγραφίζουν και τα αντικείµενα που βρίσκονται γύρω τους.

Η Κramer (1971) περιγράφει τους τρόπους µε τους οποίους τα παιδιά χρησιµοποιούν το υλικό που έχουν στη διάθεσή τους:

1. Προκαταρκτικές ενέργειες: µουντζούρες, ορνιθοσκαλίσµατα, και εξερεύνηση µε την αφή. Αυτή η δράση αποτελεί µια θετική εµπειρία.

2. Χαώδης έκφραση: άδειασµα των χρωµάτων, πιτσιλίσµατα, καταστροφική συµπεριφορά που οδηγεί σε απώλεια ελέγχου.

3. Η ζωγραφική στην υπηρεσία της άµυνας: στερεοτυπική επανάληψη, αντιγραφή, ξεπατίκωµα.

4.Εικονογραφήματα

5.Μορφοποιημένη έκφραση ή εικαστικό έργο:παραγωγή συμβόλων που εξυπηρετούν την αυτoέκφραση και την επικοινωνία.

Τα στάδια της καλλιτεχνικής ανάπτυξης είναι τα εξής:

1.      Στάδιο µουντζουρώµατος (2-4). Η ζωγραφιά σε αυτό το στάδιο χαρακτηρίζεται από έλλειψη οργάνωσης, ευθείες και κυκλικές γραµµές. Στην ηλικία των 4 ετών το παιδί αρχίζει να τα κατονοµάζει.

2.      Προσχηµατικό στάδιο (4-7). Η ζωγραφιά χαρακτηρίζεται από παραστατικά σύµβολα, ειδικά υποτυπώδεις ανθρώπινες µορφές.

3.      Σχηµατικό στάδιο (7-9). Σε αυτό το στάδιο παρατηρείται η ανάπτυξη των παραστατικών συµβόλων, η σύνθεση, το χρώµα για συγκεκριµένα αντικείµενα και συγκεκριµένες φόρµες για τους ανθρώπους.

4.      Στάδιο αναδυόµενου ρεαλισµού (9-11). Σε αυτό το στάδιο είναι καλύτερη η αποτύπωση της προοπτικής και των χρωµάτων στη φύση, ενώ αυξάνεται η ακαµψία στην εικαστική έκφραση.

5.      Στάδιο του ψευτο-ρεαλισµού (11-13). Παρατηρείται ενίσχυση της επίγνωσης των ανθρώπινων µορφών και του περιβάλλοντος. Τελειοποίηση της καρικατούρας.

6.      Περίοδος των αποφάσεων. Εφηβεία. Παρατηρείται σύνθετη έκφραση και πολλά παιδιά µπορεί να µην φτάσουν ποτέ σε αυτό το στάδιο.

Γενικά στοιχεία αξιολόγησης των σχεδίων στα παιδιά.  Πολύ έντονο και επαναλαµβανόµενο σβήσιµο:

1.     Ανασφάλεια

2.     Πιθανόν άγχος

3.     Πιθανόν αποτέλεσμα χρόνιας ασθένειας

Θέση της ζωγραφιάς
Κέντρο

1.      Φυσιολογικό και ασφαλές άτοµο

2.      Ανασφάλεια και ακαµψία όταν βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο, ιδιαίτερα στις διαπροσωπικές σχέσεις

3.      Τάση για επικέντρωση στον εαυτό

4.      Τάση για συναισθηµατική συµπεριφορά

Στη δεξιά πλευρά της σελίδας

1.      Σχετικά σταθερή και ελεγχόµενη συµπεριφορά.

2.      Πιθανές τάσεις διανοητικοποίησης που πιθανόν αναστέλλουν τη συναισθηµατική έκφραση

Στην αριστερή πλευρά

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αφορούν στα παιδιά

Ψηλά στη σελίδα

Πιθανόν υψηλά επίπεδα τάσης επίτευξης

Χαµηλά στη σελίδα

1.      Συναισθήµατα ανασφάλειας και ανεπάρκειας

2.      Πιθανή νεύρωση

Στην πάνω αριστερή γωνία

1.      Νοητική καθηστέρηση

2.      Συχνά στα παιδιά χρησιµοποιείται κατά τις πρώτες τάξεις του Δηµοτικού

Πάνω δεξιά γωνία

Δεν υπάρχουν στοιχεία για παιδιά

Στην άκρη του χαρτιού κάτω ή πάνω (κέντρο) Πιθανή νοητική υστέρηση

Πίεση στο Χαρτί

Φυσιολογική στα παιδιά και µάλιστα τα αγόρια συνήθως τείνουν να πιέζουν πολύ περισσότερο από τα κορίτσια

Ασυνήθιστα ελάχιστη πίεση, αχνές γραµµές

1.      Χαµηλό επίπεδο ενέργειας

2.      Παλινδρόµηση

3.      Πιθανό ιστορικό στέρησης ή απόρριψης.

Μέγεθος

Ασυνήθιστα µεγάλο

Φυσιολογικό και αναµενόµενο από τα παιδιά, εκτός εάν είναι πάνω από εννέα ίντσες σε χαρτί µε µάξιµουµ µέγεθος τις 11. Σε αυτήν την περίπτωση πιθανόν υπάρχει ένα συναισθηµατικό πρόβληµα.

Ασυνήθιστα µικρά σχέδια

1.      Άγχος

2.      Τάσεις απόσυρσης, ντροπαλότητας

3.      Φυσιολογικό για τα πολύ µικρά παιδιά, αν και µπορεί να συνδέονται µε δυσκολίες στην ανάγνωση. Εάν η ανθρώπινη φιγούρα είναι µικρότερη σε ύψος από 2 ίντσες, τότε ίσως υπάρχει ένα συναισθηµατικό πρόβληµα.

Υπερβολική σκίασn

Προβλήµατα συναισθηµατικής προσαρµογής, αν και θεωρείται φυσιολογικό στα πολύ µικρά παιδιά.

Λεπτοµέρειες

Οι περίεργες λεπτοµέρειες στα παιδιά υποδηλώνουν αποδιοργάνωση της προσωπικότητας

Gross Distortions

Συναντάται στα παιδιά που βρίσκονται σε συνθήκες πίεσης και θεωρείται φυσιολογικό, ενώ συναντάται και στα παιδιά µε φτωχή προσαρµογή και φτωχή σχολική επίδοση

Aξιoσηµείωτn διαταραχή της συµµετpίας

Φανερή επιθετικότητα µε πιθανή νευρολογική διαταραχή.

Διαφάνειες (Φτωχή σύνδεση µε την πραγµατικότητα)

Φυσιολογικές για µικρά παιδιά, αν και από µεγαλύτερα παιδιά υποδηλώνουν ανωριµότητα και προβλήµατα προσαρµογής. Έχουν εµφανιστεί και σε παιδιά µε οργανικά συµπτώµατα.

Το σχέδιο του ανθρώπου Πρόσωπο/κεφάλι

Τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου λειτουργούν ως βασική πηγή αισθητικής ικανοποίησης ή αντίθετα αισθητικής δυσαρέσκειας, ενώ αποτελεί και το µέσο για τη διαπροσωπική επικοινωνία.

Το κεφάλι θεωρείται ως το µέρος της διανοητικής δράσης και της φαντασίας και συνδέεται µε τον έλεγχο των ορµών και των συναισθηµάτων, µε τις ανάγκες της αλληλεπίδρασης µε άλλους, την επικοινωνία. Με όρους αναλυτικούς το κεφάλι συµβολίζει το εγώ. Φυσιολογικοί ενήλικες δίνουν συνήθως µικρότερη έµφαση στο κεφάλι από ό,τι σε άλλα µέρη του σώµατος.

 ΠΗΓΗ:  Η Αξιολόγηση του Παιδικού Ιχνογραφήματος,   Δρ  Κ.  Κουνενού
Δημοσίευση  στην  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΥΛΗ  ΠΑΙΔΕΙΑΣ